Turopplevinger, turforslag, nyt naturen

Måned: juli 2017

Gamlevegen i Norangdalen

Norangdalen strekker seg fra Øye i Ørsta kommune  og går over i Nibbedalen og til Tryggestad og Hellesylt i Stranda kommune. Høgaste punktet i dalen ligg på ca 300 moh.
Nordangdalen har frå gammalt av vore bindeledd mellom indre Sunnmøre og Nordfjord. Vegen som er i bruk i dag er frå 1890-talet. Dalen er rik på både natur- og kulturopplevingar. Det er ein stille setredal og mellom dei trongaste dalføra i Norge. Mange meinar at Norangdalen er verdens vakrast dalføre.

Rundt år 1900 vart Norangdalen ein turistattraksjon. Turistskipa la til på Øye og turistane og mange namngjetne personar vart frakta med hesteskyss på den gamle ferdselsvegen gjennom Norangdalen til Hellesylt, der skipa venta.
Turismen ga grunnlag for hotelldrift, mellom anna på Øye, Fivelstad og Hellesylt. Hotella var trehus i sveitserstil, utsmykka med overdådig ornamentikk og er i dag populære kulturminne. Etter «Silver Cruise» i 1993 fekk Norangdalen tilnamnet «Dronningruta». Sju europeiske dronninger har teke turen gjennom Norangdalen.
Sidan slutten av 1800-talet har Norangdalen og fjella ikring vore viktige mål for fjellturisme og tindesport.

Norangdalen og den gamle ferdselsvegen ber tydeleg preg av kampen mot naturkreftene.  Likevel kan ein gå deler av den og nyte den flotte naturen, dei majestetiske fjella og stillheita i dalen.

Denne turen starter like ved Geilskredvatnet. der den gamle Geilskredbrua,  bygd i 1830 åra og restaurert i 2011, krysser Norangelva. Der er utviding ved vegen og moglegheiter for å parkerer bilen.
Ein kan mange stader sjå spor etter den gamle køyre- og ridevegen frå 1846, men turen går mest på rås. Første stykke av turen går rett motbakke til ein kjem inn på råsa.
    

    
Norangdalen er også kjend  for sine gode beitemarker og ein ser beitande sauer og kyr i dalen. Dei gode beitemarkene kjem av alle snørasa som er vanlege i vinterhalvåret. Da er fylkesvegen ofte stengd.
Det første vatnet ein går forbi heiter Geilskredvatnet og dalbotnen er her fylt med utrasa steinur. Vatnet er aldri heilt fult fordi det tømmer seg i ei underjordisk elv. Den går inn og ut av steinmassane nedover dalen, og fleire stader forsvinn den heilt mellom steinane.

Turen går forbi tre vatn. Geilskredvatnet, Djupvatnet og Uravatnet. På andre sida av  vatna går fylkesvegen, men sjølv om det er ein god del trafikk,  var det likevel stille i dalen.

Dalen  er smal, ca 200 meter på det smalaste, og det er majestetiske fjell på alle kanter. Ved store nedbørsmengder kan det derfor være fare for steinsprang så ein må utvise forsiktigheit.Når turen nærmar seg slutten kjem ein til Urasetra. Denne setra ligg midt i dalen og er lett å gå forbi fordi den ligg inn i terrenget for å få ly mot snøskred og fonnvind. Det går snøras over taka på desse sela nesten kvart år. Siste stykket ned til Urasetra og bort til fylkesvegen er tydeleg og breid. Den har nok gått klar av dei store steinskreda som ellers har herja i dalen.
    
Slik ser Urasetra ut når ein kjem gåande ned gamlevegen. Ikkje lett å få auge på sela.Ved Uravatnet kjem gamlevegen inn på fylkesvegen. Ta deg tid til ein pause ved dette flotte vatnet. Her kan ein nyte sola. Sjølv midt på sommaren er det tidleg solamørkt lenger nede i dalen, der den er på det smalaste.    
   
Der gamlevegen møter fylkesvegen står det også to små sel ovanfor vegen og der er skilta til andre turmål i området.

Turen på gamlevegen er vel 3 kilometer og det er lite høgdeforskjell.

Kart over turen finn ein på Ut.no: Gamlevegen i Norangsdalen

Når ein først har tatt turen til Norangdalen må ein få med seg alt det dalen har å by på.

Villa Norangdal   som ligg ved Fivelstadhaugen, ca 400 moh, er eit historisk hotell og eit landemerke på Sunnmøre. Hotellet er bygd i 1885 av to gardbrukara. Hotellets glanstid var mellom 1890-1940. Cruisetrafikken mellom Øye og Hellesylt vaks og turistane ville ha hesteskyss gjennom denne ville og vakre dalen. Hotell Nordangdal var da eit naturleg stopp på vegen. Her fekk både turistane, kuskane og hestane (opptil 125 hestar) godt stell og servering. No er det Iris Fivelstad som driv Villa Norangdal. Iris er tippoldebarn til Anders Haugen, ein av dei som bygde hotellet i 1885.

Midt i dalen, like ved Urasetra, har vegvesenet laga til ein fin rasteplass med informasjonstavler.
Køyrer ein vidare forbi Uravatnet kjem ein til Stavbergvatnet og Stavbergsetra. Også denne setra ligg inn i terrenget for å få ly for ras i dalen.Lenger nede i dalen, mot Øye, ligg Lygnstøyvatnet.  Dette vatnet vart danna av eit ras, Storesvora, fra Keipen i 1908. Store mengder stein rasa ned fra fjellet og la seg i dalen. Dette førte til at elva vaks opp og la Lygnstøylen under vatn. I vatnet ser ein enno restar etter den gamle vegen og setremurane.  Fremdeles står epletreea langs vegen i vatnet.
Lygnstøylvatnet er kjent for sine gode dykkerforhold og er omtalt som eit av dei beste ferskvannsdykkene i Norge. Lygnstøylsvatnet er ein turistattraksjon for reisande både med og uten dykkermaske og luftflasker.
Der står informasjonstavle også ved Lygnstøyvatnet, like i nærheita av ruinane under vatn.
   
Da raset kom i 1908 og demde opp elva slik at Lygnstøylvatnet vart laga, kom det også ein stor stein og la seg med spiss-enden ned. Folk i dalen såg på denne steinen som ein høveleg bautastein over storhende. Den omlag 12 m høge kolossen vart kalla oppatt etter Mørejarl-sonen Gange-Rolv.
   

GOD TUR I DENNE VAKRE, VILLE, STILLE DALEN.

 

 

 

Åsenakken i Sunnylven

Åsenakken er ein av mange topper som ruver høgt over Hellesylt sentrum.  Der er to turalternativ til Åsenakken. Den eine går fra garden Åsen som ligg 210 moh , i lida under fjellet. Den andre går fra Hellebostad og det er den eg beskriv her. Tek ein turen får ein ei flott utsikt opp Sunnylvsbygda, nordaust over Sunnylvsfjorden og ned til sentrum.
Turen er på knappe 3,5 kilometer og det er ei stigning på vel 600 meter.Utgangspunktet for turen er på garden Hellebostad. Ein føl skilting fra Hellesylt sentrum mot Vollset/Flofjellvegen. Etter ca 4,5 kilometer langs Korsbrekkelva/Bygdeelva tek ein av til Hellebostad og køyrer gardsvegen til der er skilting til Åsenakken og Nokkenibba. Parker ved skiltet. Første stykket går på traktorveg til utmarksgard og bru over Hellebostadelva.
   
Råsa er tydeleg og delvis skilta heile vegen. Husk å lat att alle grinder når ein passerer for her er dyr i marka.
   
Opp bakkane er det ein del skog og rikeleg med mat til dyra som går der. På Kleiva, som er det første utsiktspunktet, ser ein langt opp gjennom Sunnylvsbygda og Frøysadalen.
   Cirka halvvegs til Åsenakken kjem ein til setra som heiter Vindholen. Her er det to sel som er nylig oppussa og i god stand. Her er også murar etter fire andre bygningar, truleg fjøs og løer.
Her er det fint å finne seg ein plass for å nyte utsikta.  På andre sida av dalen ser ein Haugestølen, vel 700 moh og Lianibba 1500 moh.Terrenget flater litt ut etter setra. Ein kjem til eit stidele der råsa til Nokkenibba, 1380 moh, tek av. Over ei steinur kan det være vanskeleg å sjå råsa, men der er varda så ikkje vanskeleg å finne fram.
  
Siste stykke fram mot varden er reine autostradaen. Det tyder på at denne turen er eit populært turmål. Sunnylven IL har trimpost ved varden.
  
Utsikta fra varden er fantastisk i alle retninger. Hellesylt sentrum med Hellesyltfossen midt i bildet, i nordleg retning ser ein inngangen til Sunnylvsmordskreddalen og til Nibbedalen/Nordangsdalen.
I nordaustleg retning ser ein Sunnylvsfjorden der gardane på Ljøen  ligg fint i lia. Ein ser også ein del av den Trondhjemske postvegen over Ljøbrekka og nede ved fjorden ligg Naustberget der postbåten gjekk til land før ferda starta opp Ljøbrekka.Frå Åsenakken kan ein gå ned til gardane på Åsen og skogsveg tilbake til Hellebostad. Kart over turen finn ein på Ut.no: Åsenakken i Sunnylven
GOD TUR!!!

 

Lotsstøylen – Maragjølsetra – Skauset

På Lotsstøylen har det vore støylsdrift i mange generasjonar. Framleis blir det mjølka kyr på denne støylen. Setrehusa står på Gamlestøylen og fellesfjøsen ligg ca 300 meter lenger oppe. Det var på 1960- talet arbeidet med å bygge opp fjellesfjøsen vart påbegynt. Første mjølkeåret var i 1971.  På 1960-70 talet vart marka dyrka opp og kyrne kan no koser seg med smaksrikt og saftig fjellbeite. Det har aldri vore slått her.

Bøndene Egil Fjellestad og Rannveig Årskog har tilsaman 32 kyr på beite på Lotsstøylen. Her trives kyrne godt og leverer rikeleg med mjølk i mjølkemaskina. Dei driv  moderne mjølkeprodusjon  og tankbilen kjem og hentar mjølka. Kanskje er det slik som ein av bøndene har uttalt at kyrne mjølkar godt på god utsikt. For god utsikt er det på støylen som ligg høgt og fritt over Nordfjorden.

Mjølka som blir mjølka på  Lotsstøylen går ikkje berre tradisjonell mjølkelevering til meieri, mykje av mjølka blir brukt i eit nisjeprodukt  produsert på Fjellestad Gardskjøken.
På Fjellestad Gardskjøken har Kari-Ann Fjellestad, mor til bonde Egil Fjellestad, i 35 år produsert gombe. No produserer dei 11 tonn med denne delikatessa til markanden i Nordfjord og Sunnfjord.
Når Kari-Ann no gjer seg som gombekoker vil sonen føre denne tradisjonen vidare og vidareutvikle den og ha den som ein tilleggsproduksjon.Turen over fjellet fra Lotsstøylen til Skauset er på knappe 11 kilometer. Første del av turen går på grusvegen som går til Sagtindane/Høgefjellet. Ein vinn fort høgdemeter, ein må berre huske på å snu seg å sjå på utsikten.
Her ser ein  Hestenesøyra, Skjerdalen, Hyeneset, Skeistanda med fjella Skjerdingane som bakteppe.Terrenget er åpe og fritt med lite vegetasjon. Når ein er komt så langt at ein ser tv-masta på Sagtindane/Høgefjellet, ved ca 900 moh, tek ein til høgre ut av grusvegen og går i terrenget uten rås mot høgaste punktet. Da får ein fantastisk utsikt til begge sider av fjellet. Der er to små skar på turen innover fjellet. Går ein litt på sørsida er dei enkle å forsere. Fra høgd 941 moh og innover Seilsfjellet mot Holtane er det nydeleg terreng. Fast fjell og lav vegetasjon med innslag av små tjern. Utsika mot nord Europas djupaste innsjø, Hornindalsvatnet, bygdene og fjella rundt er fantastisk. Det føles som ein er på Norges tak på høgde med alle fjella rundt.På turen innover fjellet, høgt over Tyskebotnen, ser ein mange små vatn nede i dalbotnen. Maragjølvatna, Svartevatnet og Kyrkjesteinvatnet.
Turen vidare går unnabakken og ein tek sikte på kraftledinga som krysser dalen. Der linja krysser elva kjem ein inn på råsa til Maragjølsetra/Rotisetra. Ein fortset da på venstre sida av elva i tydeleg rås til setra.Langs råsa er det oppmura med stein enkelte plasser. Det var kanskje for å lede dyra vekk slik at dei ikkje reiste ned i gjølet. Når ein er komt nesten til Maragjølsetra/Rotisetra er der ei rås til høgre. Går ein den eit lite stykke ned bakken får ein eit glimt av sjølve Maragjølet.
     Maragjølsetra/Rotisetra er setra til gardane på Roti. Dei leigde setregrunn og beita av gardane på Skauset. Det er mange sel på setra, og fleira av dei hadde fjøs i underetasjen.
Fra setra ser ein gardane på andre sida av Hornindalsvatnet, Aasebø og Frislid. Fjella bak er Sunndalsnibba og Eidskyrkja.
Turen vidare går i setreråsa til ein kjem til skogsvegen som går ned til Skauset. Fra Maragjølsetra/Rotisetra er det enkelte plasser nydelege utsiktspunkt, som her ved dei to hyttene som ligg heilt på kanten.
På vegen ned bakkane går ein forbi Neresetra. Eit flott gammalt toetasjes sel. Kanskje har det vore brukt som vårseter.
     
Råsa ned fra Maragjølsetra og Neresetra er tydeleg i terrenget og ein kjem etterkvart ned på skogsvegen. Denne skogsvegen er ikkje bomveg og ein kan køyre opp til dei store snuplassane. Gode parkeringsmoglegheiter om ein vil parkere ein bil der til ein er ferdig med turen.
    
Fra parkeringsplassen, som ligg på ein lunneplass ovanfor garden på Skauset og til der råsa starter er det ca 1.5 km.Denne turen fra Lotsstøylen til Skauset er ca 11 kilometer.
Kart over turen finn ein på Ut.no: Lotsstøylen – Marajølsetra – Skauset.

GOD TUR!!!

© 2024 nytnaturen.no

Tema av Anders NorénOpp ↑